Tản mạn: Nhìn Ai Cập, nghĩ Việt Nam

Có một điều thật đáng lưu ý trong cuộc cách mạng ở Ai Cập, đó là nó không do một lãnh tụ chính trị, đặc biệt hơn nữa, nó không do một lãnh tụ tôn giáo kêu gọi và đứng đầu. Trong khi 80 đến 90% dân Ai Cập theo Hồi Giáo, nhưng cuộc chính biến lại do một (hay một nhóm) thanh niên phát động.

Đối với VN, việc phát động một cuộc chính biến không mang màu sắc của đảng phái chính trị hay tôn giáo càng cần thiết hơn nữa. Lý do là nếu do một đảng lãnh đạo, tổ chức thì một là dễ bị VC bẻ gẫy từ trong trứng nước vì VC thừa sức luồn người vào mọi tổ chức, hai là những tổ chức chính trị khác sẽ sanh nạnh, ba là người ta có cảm giác cuộc đấu tranh không phải là của chung mà là đi theo một đảng phái hay một khối chính trị. Nếu do một tôn giáo lãnh đạo, hay do một vị lãnh đạo tôn giáo phát động thì càng khó hơn vì không thể không có ít nhiều lòng tị hiềm tôn giáo.

Đẹp nhất, thích hợp nhất là do thanh niên, công dân phát động.

Nhưng, thử nghĩ xem, làm sao mà một thanh niên, chat trên google với một vài thanh niên khác, rồi vận động internet, rồi ùm một cái, cả ngàn người, cả chục, cả trăm ngàn người ì ì đổ xuống đường? Công an chìm, cảnh sát của Ai Cập cũng đâu phải thánh thiện gì, người ta không sợ gông cùm, tra tấn sao? Làm sao cả ngàn, trăm ngàn người có thể tin lời vận động của một nhóm thanh niên mà dấn thân?

Nếu ta hiểu được mấu chốt khiến sự vận động của nhóm thanh niên này thành công thì kể như đã nắm được một trong những chiếc chìa khóa vàng của cuộc cách mạng.

Có lẽ chúng ta đều muốn nghe những lời bình luận như "ý dân là ý trời", "sức mạnh của dân chúng là vô địch". Đúng, khái niệm ấy là chân lý. Nhưng ý dân, lòng dân là thuốc nổ, sức mạnh tiềm tàng nhưng không có khả năng bộc phát nếu như không có ngòi nổ.

Cuộc diện Tunisia, Ai Cập, giờ sắp lan sang các nước lân cận không thể chỉ được nhìn đơn giản là sự bộc phát của người dân, mà cần phân tích sâu vào cách châm ngòi.

Google, Facebook, Twitter... những phương tiện truyền thông của Mỹ. Ai cũng phải công nhận biểu tình là do dân thực hiện, nhưng những cái ngòi nổ này, có phải chăng là có bàn tay lông lá nào đó, châm cho cả khối Á Rập nổ tung, nổ từ bên trong nổ ra.

VN không phải là không có các tay vận động trên internet, cũng có blog, có web, nhưng chỉ như những chiếc đũa rời, bẻ cái nào gãy cái đó. Tại sao một số những tổ chức hay khối chính trị của VN, có hàng trăm, hàng ngàn tay Net vận, có ngòi bút, có nhà đấu tranh, nhà dân chủ, xem chừng ra quy mô gấp trăm lần Ghonim và Rashid, nhưng chẳng gây được một tiếng vang nào đáng kể trong nước?

Một điều lý thú khác là không biết Mubarak có đủ mánh lới để dựng đối lập cuội hay không. Chắc là không. Dường như người Á Rập có máu liều đáng sợ nhưng không có đầu óc lắt léo của người VN. Nếu có vài tổ chức cuội, thì trong vụ chính biến vừa rồi, họ nhào ra quậy, rồi mười người trăm ý, đại sự sẽ ốc trâu. Chưa đánh đã tự tan. Ngạc nhiên thay, hầu như mọi người đi biểu tình đều nhất ý cứng rắn trước các chiêu thức của Mubarak.

Mubarak cũng không mánh lới như VC, không biết thổi lớn kẻ thù chung của dân tộc để đánh lạc hướng đấu tranh chống ông ta. (Xin được mở ngoặc ở đây là khi nghe Cựu Thủ Tướng Trần Thiện Khiêm tâm tình với Việt Dzũng rằng điều đáng sợ nhất của chúng ta hiện nay là bị Tàu đồng hóa, tôi bỗng cảm thấy phát biểu ấy ngây ngô thì thôi. Trong suốt mấy ngàn năm Tầu đô hộ VN, áp đặt 100% điều họ muốn lên VN, cũng còn không đồng hóa được, huống hồ là thời buổi internet tiếng Mỹ, tiếng Pháp dội ầm ầm hàng ngày.)

Có lẽ Mubarak cũng không biết ăn đồng chia đủ với quân đội.

Mubarak thua là phải, nhưng đối phó với VC thì khó hơn đối phó với Mubarak bội phần.

Vài hàng tản mạn...

Nguyễn văn Hoàng
hoang4eb@gmail.com

+++++++++++++++++++++++++++++

2011/2/13 Tuan Le <tuanle72@yahoo.com>

http://vnexpress.net/gl/the-gioi/phan-tich/2011/02/internet-cham-ngoi-lat-do-mubarak-nhu-the-nao/

Internet châm ngòi lật đổ Mubarak như thế nào

Những người Ai Cập trẻ tuổi phát động cuộc biểu tình từ ngày 25/1 qua các trang mạng xã hội. Chính quyền lập tức ngăn chặn nhưng vô hiệu và sau 18 ngày người dân nổi dậy, Tổng thống Mubarak buộc phải "nhổ neo".

Chỉ ít ngày sau vụ nổi dậy của người dân dẫn đến sự sụp đổ của Tổng thống Tunisia Zine al-Abidine Ben Ali, các cuộc biểu tình tương tự cũng nổ ra tại nước láng giềng Ai Cập. Khởi đầu cho hoạt động này là sự phối hợp giữa các nhóm đối lập khác nhau thông qua các trang mạng xã hội.

Wael Ghonim, một trong những người đóng vai trò phát động biểu tình lật đổ Mubarak. Ảnh: AFP

Người được nhắc đến với vai trò khuấy động cuộc nổi dậy của người Ai Cập là Wael Ghonim, một nhân viên 30 tuổi của hãng Google và đang được coi như "người hùng". Ghonim từng là quản trị của trang chống nạn tra tấn trên Facebook. Khi trả lời phỏng vấn CNN, Ghonim nhấn mạnh: "Đây là một cuộc cách mạng Internet và tôi sẽ gọi đó là cuộc cách mạng 2.0".

Mọi chuyện bắt đầu khi Walid Rachid, 27 tuổi, một nhà hoạt động trên Internet viết mail cho Ghonim, khi đó đang hoạt động nặc danh, để đề nghị hỗ trợ cho kế hoạch biểu tình vào ngày 25/1. Bộ đôi này liên lạc với nhau qua hệ thống chat của Google, hình thức mà Ghonim tin là an toàn nhất, và cùng nhau lập ra liên minh giữa các nhóm thanh niên khác nhau.

Họ qua mặt các nhân viên an ninh của chính quyền bằng cách nói một cách khá lộ trên mạng rằng sẽ gặp nhau tại một thánh đường, nhưng trên thực tế cuộc gặp này diễn ra tại một khu vực nghèo ở Cairo. Nhà hoạt động mang hai dòng máu Ai Cập và Ireland là Sally Moore, 32 tuổi, cho biết thêm các nhà hoạt động đã chia làm hai nhóm hành động.

Một nhóm tập hợp lực lượng trong các quán cà phê, nhóm còn lại đi hô khẩu hiệu xung quanh các toà nhà và kêu gọi mọi người ra đường để biểu tình phản đối đói nghèo. "Nhóm của chúng tôi bắt đầu hành động khi tập trung được 50 người. Nhưng khi chúng tôi ra đường thì con số đi cùng đã lên tới hàng nghìn", Sally Moore nói với The New York Times về ngày biểu tình đầu tiên hôm 25/1.

Từ nhóm thanh niên đầu tiên, những ngày biểu tình tiếp theo đã thu hút hàng nghìn người kéo tới quảng trường trung tâm Tahrir ở Cairo để đòi Tổng thống Hosni Mubarak từ chức. Nhiều người trong số này xuống đường do các lời kêu gọi đưa trên trang xã hội Twitter, trong khi những người khác rủ nhau đi biểu tình bằng tin nhắn điện thoại.

Phát hiện ra vai trò của Internet trong các cuộc biểu tình, chính quyền Mubarak phản ứng tức thì. Ngày 28/1, tổng thống ra lệnh chặn các mạng xã hội và cuối cùng là yêu cầu cả 4 nhà cung cấp Internet của Ai Cập chấm dứt dịch vụ để phân tán sức mạnh người biểu tình. Trong khi đó, nhà cung cấp dịch vụ di động chính tại Ai Cập là Vodafone cũng cho biết họ bị buộc phải chặn sóng.

Nhưng hành động kiểm duyệt của chính quyền Mubarak lập tức cho thấy hoàn toàn không có hiệu quả. Ngày Ai Cập không có Internet 28/1 cũng được gọi là "Ngày nổi giận" khi hàng triệu người xuống đường. Biện pháp của chính quyền không thể ngăn được việc người biểu tình liên lạc với nhau để tập hợp lực lượng.

Chính quyền Mubarak cũng không thể "che mắt" được thế giới về những gì đang diễn ra tại Ai Cập. Kênh truyền hình vệ tinh Al-Jazeera vẫn phát đi tin tức trực tiếp về cuộc biểu tình suốt cả ngày, với sự cập nhật của mạng lưới phóng viên khắp Ai Cập qua hệ thống điện thoại cố định.

Sự kiện ngày 28/1 cũng cho thấy, cuộc biểu tình ở Ai Cập có thể khởi đầu từ Internet nhưng sau vài ngày đã không còn phụ thuộc vào môi trường này nữa. Bằng chứng là dù cả Internet lẫn mạng di động đều bị chặn, người biểu tình vẫn xuống đường với số lượng còn đông hơn nhiều so với trước.

Năm ngày sau, do sức ép của cộng đồng quốc tế, chính quyền Mubarak buộc phải khôi phục các dịch vụ viễn thông và các nhà hoạt động tiếp tục quay lại môi trường trực tuyến để tập hợp lực lượng. Tuy nhiên, đến thời điểm đó, làn sóng biểu tình đã phát triển rất nhanh và lan rộng khắp Ai Cập. Do vậy vai trò quyết định của Internet trong việc kêu gọi mọi người xuống đường không còn nữa.

Người Ai Cập ăn mừng khi Mubarak từ chức và "quyền lực nhân dân" được khẳng định. Ảnh: AP

Trên thực tế, cuộc nổi dậy nổ ra ngày 25/1 là sự tập hợp của nhiều nhóm hoạt động từng xuống đường suốt 10 năm qua tại Ai Cập. Họ thuộc các thành phần xã hội và chính trị khác nhau, từ công nhân, các blogger, các nhà hoạt động đòi dân chủ cho đến những thẩm phán cấp cao và thành viên của tổ chức Anh em Hồi giáo, phong trào Hồi giáo có quy mô khu vực.

Đây là lần đầu tiên tất cả các nhóm hoạt động này cùng nhau đi biểu tình và cũng là lần đầu tiên họ nhận được sự ủng hộ của hàng triệu người dân không phải là thành viên trong nhóm của họ. Vai trò của Internet thể hiện ở chỗ các nhóm đối lập đã tập hợp lực lượng và phối hợp với nhau thông qua các mạng xã hội và điện thoại di động.

Lần gần đây nhất Ai Cập chứng kiến cuộc tuần hành có quy mô tương tự là vào những năm 1940. Khi đó những hiệu sách mang quan điểm cấp tiến, các tờ báo bí mật và những cuộc họp của các nghiệp đoàn bị cấm hoạt động đóng vai trò tập hợp lực lượng. Còn ngày nay, với thế hệ công dân số thì vai trò này đã thuộc về Internet và mạng điện thoại di động.

Đình Nguyễn

source: email from readers.

-------------oo0oo---------------